जिल्ह्यासाठी फळपीक विमा योजना; पुढील तीन वर्षांसाठी फळपिकांना “विमा कवच’

बुलडाणा (बुलडाणा लाइव्‍ह वृत्तसेवा) ः प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेंतर्गत पुनर्रचित हवामानावर आधारीत फळपीक विमा योजना वर्ष 2021-22 करिता जाहीर करण्यात आली आहे. तसेच ही योजना 2022-23 व 2023-24 या वर्षांसाठी मृग बहारमध्ये लागू करण्यात आली आहे. या योजनेतील विम्याचा लाभ मृग बहारामध्ये संत्रा, मोसंबी, डाळींब, पेरू, सिताफळ, द्राक्ष, लिंबू व चिकू या आठ फळपिकांसाठी मिळणार आहे. तसेच आंबिया बहारामध्ये संत्रा, मोसंबी, डाळींब, आंबा, केळी आणि द्राक्ष या फळपिकांकरिता लागू करण्यास 18 जून 2021 च्या शासन निर्णयाद्वारे मान्यता देण्यात आली आहे. तसेच स्ट्रॉबेरी व पपई या फळपिकांकरिता प्रायोगिक तत्त्वावर योजनेचे विमा कवच मिळणार आहे. कमी पाऊस, पावसाचा खंड, जास्त पाऊस, जादा आर्द्रता, अवेळी पाऊस, कमी तापमान, वेगाचा वारा, जास्त तापमान व गारपीट या हवामान धोक्यापासून निर्धारीत केलेल्या कालावधीत शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण आणि आर्थिक सहाय्य देण्यात येते. फळपीक नुकसानीच्या अत्यंत कठीण परिस्थितीत शेतकऱ्यांचे आर्थिक स्थैर्य अबाधित राखले जाते.

अधिसूचित क्षेत्रात अधिसूचीत फळपीक घेणारे (कुळाने, भाडेपट्टीने शेती करणाऱ्यांसह) सर्व शेतकरी या योजनेत भाग घेण्यास पात्र आहेत. ही योजना या वर्षापासून कर्जदार तसेच बिगर कर्जदार शेतकऱ्यांना अधिसूचीत क्षेत्रातील अधिसूचीत पिकासाठी ऐच्छीक आहे. या योजनेतंर्गत केंद्र शासनाच्या मार्गदर्शक सूचनेनुसार केंद्र शासनाने त्यांचा विमा हप्ता 30 टक्के दरापर्यंत मर्यादित केला आहे. त्यामुळे 30 टक्‍क्‍यांवरील विमा हप्ता राज्य शासन व शेतकरी यांनी स्वीकारणे क्रमप्राप्त आहे. योजनेचा जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांनी लाभ घेण्यासाठी जमीन भूधारणेच्या मर्यादेत एका शेतकऱ्यास अधिसूचीत फळपिकासाठी 4 हेक्टर क्षेत्र मर्यादेपर्यंत विमा नोंदणी करता येणार आहे. तसेच अधिसूचीत फळपिकापैकी एका फळपिकासाठी एका वर्षात एकाच क्षेत्रावर मृग अथवा आंबिया बहारापैकी कोणत्याही एकाच हंगामाकरीता विमा संरक्षणासाठी अर्ज करता येणार आहे. केवळ उत्पादनक्षम फळबागांनाच विमा सरक्षणाचे कवच लागू राहणार आहे. फळपीक निहाय निर्धारीत केलेले हवामान धोके लागू झाल्यावर नुकसान भरपाई देय राहणार आहे. विमा क्षेत्राचा घटक हा महसूल मंडळ राहणार आहे. या योजने अंतर्गत 30 ते 35 टक्‍क्‍यांपर्यंतचे अतिरिक्त 5 टक्के विमा हप्ता दायित्व राज्य शासनाने स्वीकारले असून, 35 टक्‍क्‍यांवरील विमा हप्ता राज्य शासन व शेतकरी यांनी 50 : 50 टक्के प्रमाणे भरावयाचा आहे. बँकेकडून अधिसूचित फळ पिकांसाठी पीककर्ज मर्यादा मंजूर असलेले शेतकरी यांना तसेच बिगर कर्जदार शेतकऱ्यांनी विमा प्रस्ताव बँकांना सादर करण्याची मुदत फळपिकनिहाय आहे. कर्जदार व बिगर कर्जदार शेतकऱ्यांनी अर्ज सादर करणे, विमा हप्त्याची रक्कम कर्जदार किंवा बिगर कर्जदार शेतकऱ्यांच्या खात्यामधून प्राथमिक सहकारी संस्था / बँक/ आपले सरकार सेवा केंद्र / विमा प्रतिनिधी यांनी कपात करणे अथवा शेतकऱ्यांनी ऑनलाईन अर्ज सादर करण्याची अंतिम मुदत मृग व आंबिया बहारासाठी वेगवेगळी आहे. मृग बहारासाठी संत्रा, पेरू, लिंबू या फळ पिकांकरिता 2021 मध्ये 30 जून व 2022, 2023 करिता 14 जून, चिकू व मोसंबी फळपिकासाठी 30 जून तर डाळींब पिकाकरिता 14 जुलै, सिताफळ पिकासाठी 31 जुलै राहणार आहे. आंबिया बहारासाठी द्राक्ष फळपिकासाठी 15 ऑक्टोबर, मोसंबी व केळी 31 ऑक्टोबर, संत्रा 30 नोव्हेंबर, आंबा 31 डिसेंबर, डाळिंब फळ पिकाकरिता 14 जानेवारी 2022 अंतिम मुदत असणार आहे. फळबाग उत्पादक शेतकऱ्यांनी बँकेशी किंवा क्षेत्रीय अधिकारी असलेल्या तालुका कृषी अधिकारी, मंडळ कृषी अधिकारी, कृषी पर्यवेक्षक, कृषी सहाय्यक यांच्याशी संपर्क साधून या योजनेचा लाभ घ्यावा, असे आवाहन जिल्हा अधीक्षक कृषी अधिकारी नरेंद्र नाईक यांनी केले आहे.

विमा संरक्षीत रक्कम व शेतकऱ्यांनी भरावयाचा विमा हप्ता
संत्रा : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 80 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता मृग बहारासाठी 4800 रुपये, आंबियासाठी 11600 रुपये, मोसंबी : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 80 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता मृग व आंबिया करिता 4000 रुपये, पेरु : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 60 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता 3000 रुपये, डाळींब : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 1 लक्ष 30 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता 6500 रुपये, आंबियासाठी 20800 रुपये, लिंबू : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 70 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता 3850 रुपये, केळी : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 1 लक्ष 40 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता आंबियासाठी 7000 रुपये, द्राक्ष : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 3 लक्ष 20 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता आंबिया बहारकरिता 16000 रुपये, सिताफळ: प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 55 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता मृग बहार करिता 2750 रुपये, चिकू : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 60 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता मृग बहार करिता 13200 रूपये, आंबा : प्रति हेक्टर संरक्षित विमा रक्कम 1 लक्ष 40 हजार व भरावयाचा विमा हप्ता आंबिया बहार करिता 15400 रुपये.

मृग बहारासाठी समाविष्ट महसूल मंडळ
संत्रा : डोणगाव, हिवरा आश्रम, मेहकर, शेलगाव देशमुख, जानेफळ ता. मेहकर, अंजनी खु, सुलतानपूर ता. लोणार, आडगाव ता. खामगाव, देऊळगाव मही, अंढेरा, मेहुणा राजा ता. दे.राजा, बावनबीर, सोनाळा ता. संग्रामपूर, जामोद, जळगाव ता. जळगाव जामोद, मोसंबी : सिंदखेड राजा, सोनोशी, किनगाव राजा, दुसरबीड, मलकापूर पांग्रा, शेंदूरर्जन, साखरखेर्डा ता. सिंदखेड राजा, म्हसला बुद्रूक ता. बुलडाणा, चिखली ता. चिखली, पेरू : साखळी बुद्रूक ता. बुलडाणा, चिखली, चांधई, हातणी, मेरा खुर्द, एकलारा ता. चिखली, चांदुर बिस्वा, निमगाव ता. नांदुरा, पिंपळगाव काळे, जळगाव जामोद, वडशिंगी ता. जळगाव जामोद, डाळींब : पेठ, चिखली, चांधई, हातणी, कोलारा, अमडापूर, शेळगाव आटोळ ता. चिखली, बुलडाणा व धाड ता. बुलडाणा, शेलापूर बुद्रूक, पिंप्री गवळी, पिंपळगाव देवी, मोताळा, धामणगाव बढे, बोराखेडी ता. मोताळा, हिवरखेड, काळेगाव ता. खामगाव, देऊळगाव राजा, देऊळगाव मही, तुळजापूर, मेहुणा राजा, अंढेरा ता. देऊळगाव राजा, जामोद ता. जळगाव जामोद, नरवेल व जांबुळधाबा ता. मलकापूर. लिंबू : पिं. काळे, जामोद, वडशिंगी ता. जळगाव जामोद, शेलापूर बुद्रूक ता. मोताळा, आडगाव व पारखेड ता. खामगाव. सिताफळ : शेळगाव आटोळ, कोलारा, मेरा खुर्द ता. चिखली, जामोद, वडशींगी, आसलगाव ता. जळगाव जामोद, संग्रामपूर ता. संग्रामपूर, वरवंड, जानेफळ, नायगाव दत्तापूर, हिवरा आश्रम ता. मेहकर, हिरडव, टिटवी, सुलतानपूर ता. लोणार, किनगाव राजा, शेंदूर्जन, साखरखेर्डा, सिंदखेद राजा ता. सिंदखेड राजा.